Podczas projektowania nowoczesnych nieruchomości coraz większą uwagę zwraca się na funkcjonalność i wygląd całej inwestycji, a także na jej wpływ na środowisko. Z tego powodu w ostatnim czasie coraz większym zainteresowaniem cieszą się zielone dachy, czyli projekty zakładające pokrycie dachów roślinnością. Takie rozwiązania pozwalają na wprowadzenie większej ilości roślin do gęstej zabudowy miejskiej, co poprawia jakość powietrza, obniża temperaturę otoczenia oraz zwiększa walory estetyczne osiedla czy parku przemysłowego. Mimo to inwestorzy niekiedy obawiają się, że dbanie o tego typu aranżacje będzie wiązało się z wysokimi kosztami oraz będzie generowało w czasie problemy ze szczelnością takich dachów. Dlatego warto dowiedzieć się, na czym polegają tego typu projekty i co zrobić aby w pełni korzystać z zalet takich rozwiązań jednocześnie eliminując wszelkie potencjalne ryzyka, czy wątpliwości.
Czym jest zielony dach i jakie są jego zalety?
Wysoka dbałość o bioróżnorodność, ochronę środowiska i efektywność energetyczną obiektów wyróżnia światłych inwestorów oraz zwiększa zainteresowanie mieszkańców lub firm daną nieruchomością. Jednym z rozwiązań pozwalających na osiągnięcie takiego efektu jest wykonanie pokrycia dachowego w technologii zielonego dachu.
Zielony dach to rozwiązanie polegające na uprawie roślinności takiej jak trawa, krzewy, kwiaty, łąki kwietne, rozchodniki, a nawet drzewa na elementach budynków przy założeniu ich trwałego związania z konstrukcją obiektu. Dachy zielone najczęściej spotykamy na stropach dachów płaskich i stropach nad garażami podziemnymi w budownictwie mieszkaniowym. Nieco rzadziej widzimy je na dachach skośnych choć i to rozwiązanie jest jak najbardziej możliwe.
Najczęściej spotykane są dachy zielone realizowane jako stropodachy o odwróconym układzie warstw – tzn., że termoizolacja jest złożona na wykonanym i zaizolowanym przed wodą stropie (izolacja np.. papy bitumicznej lub membrany PVC). Stosowane są również rozwiązania, w których warstwy substratu i zieleni są układane na stropodachach o klasycznym układzie warstw (1. konstrukcja, 2. paroizolacja, 3. termoizolacja, 4. izolacja przeciwwodna). W każdym z tych przypadków szalenie istotną kwestią, którą należy sprawdzić przed ułożeniem warstw dachu zielonego jest sprawdzenie szczelności hydroizolacji np. za pomocą badania szczelności dachu metodą elektrooporową. Zyskujemy w ten sposób możliwość kontroli i naprawy wszystkich wad izolacji przeciwwodnej przed pokryciem jej zielenią przez co oszczędzamy sobie mnóstwo kłopotów i pieniędzy. Trudno wyobrazić sobie gorszą w dekarstwie sytuacje niż konieczność rozebrania pięknego zielonego dachu z powodu błędu popełnionego kilkadziesiąt centymetrów niżej na warstwie papy lub membrany.
Wśród inwestorów za największe zalety dachów zielonych uchodzą pozytywny wpływ na środowisko i na poprawę jakości powietrza. Co więcej, tego typu ogrody pomagają również w regulacji temperatury otoczenia przez zmniejszanie tzw. efektu wyspy ciepła, poprawiają również parametry termoizolacyjne budynku i sprzyjają redukcji hałasu. Dzięki temu podczas upalnych dni mieszkańcy albo pracownicy mogą liczyć na więcej cienia oraz na niższą temperaturę, co ułatwia codzienne funkcjonowanie. Dla wielu inwestorów, szczególnie przemysłowych lub budujących w centrach miast na bardzo ograniczonej przestrzeni, zielony dach pozwala na większe wypełnienie działki budynkiem ponieważ jest traktowany jako 50% powierzchni biologicznie czynnej. Dzięki takiemu rozwiązaniu inwestorzy w prosty sposób mogą zatem zwiększyć powierzchnie swoich budynków, a co za tym idzie zyski i zwrot z inwestycji. Nie sposób również zapomnieć o walorach estetycznych i użytkowych stosowania zieleni na dachach. Wielokrotnie pokryte roślinnością dachy stanowią atrakcję turystyczną samą w sobie, patrz ogród na dachu budynku biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego podnosząc jednocześnie wartość obiektu i budując duże zainteresowanie wśród potencjalnych klientów.
Warto również zauważyć, że odpowiednio zaprojektowany dach zielony może sprawdzić się jako system retencji wody, co podczas ulewnych dni zmniejsza ryzyko wystąpienia niebezpiecznej powodzi czy zalania budynku. Wówczas jest to kolejna cecha dachów zielonych, która sugeruje, że ich wykorzystanie w przyszłości będzie dynamicznie rosło. Zmiany klimatu spowodowały w ostatnich latach znaczny wzrost częstotliwości ekstremalnych zjawisk pogodowych w tym również nawalnych deszczy. Okazuje się wówczas, że nasze miasta, choćby nawet najlepiej zaprojektowane nie są w stanie sobie poradzić z taką ilością wody i dochodzi wówczas do licznych zalań i podtopień. Zwiększanie powierzchni zielonych w miastach jest jedynym skutecznym sposobem radzenia sobie z tym problemem, a odpowiednio zaprojektowane dachy zielone pozwalają na zatrzymywanie i retencję bardzo dużych ilości wody i oddawanie jej do atmosfery w czasie suszy. Kolejny raz w tym miejscu musimy przywołać truizm, oczywiście również w przypadku dachów zielonych z systemem retencji wody prawidłowy dobór warstw i szczelność hydroizolacji mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania nie tylko dachu ale i całego budynku. Ponownie w tym miejscu zdecydowanie zalecamy wykonywanie badania szczelności dachu metodą elektrooporową oraz powierzenie projektu takiego dachu doświadczonym projektantom.
Jakie są najczęściej spotykane rodzaje ogrodów na dachu?
Decydując się na inwestycję w roślinny taras w postaci dachu zielonego, warto zauważyć, że możemy wyróżnić jego dwa podstawowe rodzaje. Pierwszym jest dach zielony ekstensywny. To dachy co do zasady nie użytkowane. Pełnią te same funkcje co tradycyjne dachy z uwzględnieniem okresowego dostępu serwisowego. Pokrywane są zwykle matami z roślin niewymagających nadmiernej pielęgnacji takimi jak rozchodniki przez co dobrze sobie radzą niemal w każdym środowisku. Z uwagi na małe wymagania roślin stosowanych w wariancie ekstensywnym możemy sobie pozwolić na redukcje ilości substratu na dachu, a więc i znacząco zmniejszyć obciążenie jakie warstwy dachowe wywierają na strop i resztę konstrukcji budynku. Jest to oczywiście szalenie istotne ponieważ pozwala to na budowę dachów zielonych ekstensywnych w ramach renowacji lub przebudowy starych dachów, a w przypadku nowych obiektów pozwala to na duże oszczędności na konstrukcji budynku.
Innym typem dachów zielonych są dachy intensywne. To dachy przeznaczone do użytkowania i są często pierwszą myślą jaka przychodzi do głowy człowiekowi gdy pomyśli o dachach zielonych to tzw. Dach z trawy. Gdy spojrzymy na to z tej perspektywy to możemy odnieść wrażenie, że mamy do czynienia z prostym wariantem nic jednak bardziej mylnego. Dachy zielone intensywne, również te pokrywane trawą, mają stosunkowo duże wymagania glebowe i potrzebują zwykle kilkudziesięciu centymetrów substratu, w którym mogą ukorzenić się rośliny. To oczywiście generuje duże obciążenia na konstrukcje przez co te dachy spotkamy zwykle w przypadku nowo wznoszonych obiektów, często stanowią zwieńczenie dachów garaży podziemnych w budownictwie mieszkaniowym i pełnią szereg funkcji od rekreacyjnych, przez place zabaw, na parkingach kończąc. Niewątpliwą zaletą dachów zielonych intensywnych jest możliwość spędzania na nich czasu, np. w centrum wielkich miast gdzie o zieleń przecież trudno. Oczywiście w tym przypadku mamy również dużo większą swobodę w wyborze roślin stosowanych do nasadzeń. Poza trawą możemy zdecydować się również na łąki kwietne, krzewy, byliny, a w określonych przypadkach nawet drzewa.
O czym należy pamiętać, dbając o utrzymanie zielonego dachu w idealnym stanie?
Wbrew pozorom regularne dbanie o dobry stan roślin nie musi wiązać się z dużym wyzwaniem albo z koniecznością posiadania specjalistycznej wiedzy. Istotny jest dobór odpowiednich roślin dla danego zastosowania i danej lokalizacji jeszcze na etapie projektu.
Bardzo duże znaczenie ma między innymi ekspozycja na słońce i stopień zacienienia – niektóre rośliny świetnie radzą sobie w półcieniu, z kolei inne będą umierać z uwagi na nadmierną ekspozycję na światło słoneczne, w tym również światło odbite przez sąsiednie budynki.
Jeśli chodzi o podlewanie i pielęgnacje dachów zielonych to mamy tu duże różnice w zależności od wariantu dachu, na który się zdecydowaliśmy. W przypadku dachów ekstensywnych, czyli obsadzonych np. rozchodnikami, pielęgnacja polega wyłącznie na okresowym pieleniu dachu z chwastów przyniesionych przez wiatr, regularnej kontroli i czyszczeniu wpustów oraz sporadycznemu zasileniu roślin nawozem. Dach zielony ekstensywny podlewamy w zasadzie wyłącznie zaraz po posadzeniu, w fazie wzrostu oraz sporadycznie przez pierwsze kilka tygodni funkcjonowania. Dalej dach ekstensywny powinien poradzić sobie sam.
Z kolei dachy intensywne poza regularnym pieleniem i nawożeniem będą od nas wymagały również podlewania. Najlepiej jest je realizować za pomocą automatycznych systemów nawadniających czy to za pomocą linii kroplujących, czy też zraszaczy. Możliwe jest sterowanie takimi systemami w zależności od wilgotności podłoża, ale oczywiście generuje to dodatkowe koszty. Nie możemy również zapomnieć, że w zależności od spodziewanego efektu estetycznego dachy intensywne czasem musimy również kosić. Oczywiście tutaj również zalecamy regularną kontrolę i czyszczenie wpustów dachowych.
Zielone dachy - podsumowanie
Podsumowując niezwykle cieszy nas rosnące zainteresowanie dachami zielonymi. Mamy nadzieję, że przechadzając się za kilka lat ulicami polskich miast będziemy zachwycać się zielonymi dachami niczym dzisiaj w Mediolanie. Żeby jednak takie dachy cieszyły nie tylko ich użytkowników, ale i przechodniów, musimy pamiętać o kilku szczególnie istotnych kwestiach:
- o bezwzględnie koniecznym badaniu szczelności dachu metodą elektrooporową przed pokryciem dachu warstwami zieleni,
- o stosowaniu systemowych rozwiązań,
- o sprawdzeniu, czy zastosowana papa, czy membrana nadaje się do stosowania pod dachy zielone.
Należy to zweryfikować w dokumentach stosowanych materiałów. Musimy sprawdzić, czy warstwa hydroizolacji jest odporna na korzenie roślin, które będą przecież rosnąć na zielonym dachu. Jeżeli nie jest, należy porozumieć się w sprawie rozwiązania z dostawcą systemu, ale w większości przypadków sytuację da się uratować stosując odpowiednią warstwę separacyjną antykorzenną.
Zespół Roofcor poleca się do współpracy przy realizacji takich inwestycji. Jeśli macie jakieś wątpliwości to chętnie na nie odpowiemy. Prosimy pisać i dzwonić, to nic nie kosztuje, a może pomóc Wam uniknąć mnóstwa problemów.
PS. Pamiętajcie również, że w przypadku dachów balastowych tzn. pokrywanych warstwą żwiru lub kruszywa badanie szczelności dachu metodą elektrooporową jest również niezbędne przed pokryciem dachu balastem. Lokalizacja i naprawa uszkodzeń izolacji w przypadku, gdy dach jest już zasypany, jest bardzo droga i kłopotliwa.